LON (Lengthening Over Nail) คือเทคนิคผ่าตัดเพิ่มความสูงที่ใช้แกนโลหะ (trauma nail) ใส่ไปในโพรงกระดูกหน้าแข้ง และ มีโครงเหล็กอยู่ด้านนอกกระดูก (external fixator) ในที่นี้จะใช้เป็น Monolateral Fixator (LRS – Limb Reconstruction System) ซึ่งมีลักษณะเป็นแท่งเหล็กด้านข้างขา (ตามรูป) 

ในการผ่าตัดเพิ่มความสูง แบบ LON หมอไตรจะนำมาใช้เฉพาะกับกระดูกหน้าแข้ง (Tibia) เท่านั้น ไม่ใช้กับกระดูกต้นขา (Femur) เพราะมีความเสี่ยงมากเกินไป 

 

LON กระดูกหน้าแข้ง จะเพิ่มความสูงได้มากที่สุด 6 ซม.

 

 

หลักการผ่าตัด คือ
ผ่าตัดตัดกระดูกให้เป็นสองท่อน (osteotomy)
ใส่ trauma nail เข้าไปในโพรงกระดูก
ใส่ LRS monolateral fixator ยึดกระดูกจากด้านนอก
ช่วงหลังผ่าตัดเริ่ม “ค่อย ๆ ยืดกระดูก” ทิ้งช่องว่างให้ร่างกายสร้างกระดูกใหม่ขึ้นมาเติม
เมื่อได้ความยาวที่พอใจแล้ว ถอด LRS ออก เหลือเฉพาะ nail และทำการล็อคสกรูบริเวณปลาย nail  เพื่อให้ nail คอยพยุงจนกระดูกติดแข็ง
เมื่อติดสนิทแล้ว จึงผ่าตัดเอา nail ออกในภายหลัง ประมาณ 1 ปีถัดมา

 

 

 

ข้อดีของ LON คือ
ราคาไม่สูง
สามารถเดินลงน้ำหนักได้

LON เหมาะสำหรับคนไข้ที่
- สูงน้อยกว่าค่าเฉลี่ย รู้สึกเสียความมั่นใจในชีวิตประจำวัน
- สุขภาพโดยรวมแข็งแรง ไม่มีโรคเรื้อรังที่เพิ่มความเสี่ยงเกินไป
- ไม่สูบบุหรี่ (หรือยอมเลิกได้อย่างจริงจัง)
- เข้าใจว่าเป็นการรักษาที่ใช้เวลาเป็นเดือน ๆ ต้องร่วมมือทำกายภาพอย่างเคร่งครัด
- มีความคาดหวังที่ “สมเหตุสมผล” ไม่ต้องการความสูงเกินขอบเขตความปลอดภัย  จะยืดได้สูงสุดไม่เกิน 6 ซม.

 

 

หมอไตรจะให้ความสำคัญกับ ความปลอดภัย เป็นอันดับแรก
รวมถึงความสมดุลของรูปร่าง สัดส่วนขา และ ฟังก์ชันการเดิน การวิ่ง การใช้ชีวิตในระยะยาว

 

 

 

 

ขั้นตอนการประเมินก่อนผ่าตัด
ก่อนตัดสินใจทำ LON ด้วย LRS ทุกเคสจะต้องผ่านการประเมินอย่างละเอียด เช่น

ซักประวัติ ตรวจร่างกายทั่วไป
เอกซเรย์วัดความยาวกระดูก วิเคราะห์แนวขาและความโก่ง/งอ
ประเมิน ความสมดุลของลำตัว-ลำขา ว่าถ้ายืดแล้วสัดส่วนจะยังดูเป็นธรรมชาติ
ตรวจเลือด ตรวจหัวใจ ปอด และโรคประจำตัวตามความจำเป็น
ประเมินสภาพจิตใจและการสนับสนุนจากครอบครัว/คนรอบตัว
วางแผนจำนวนเซนติเมตรที่ “ปลอดภัย” สำหรับเคสนั้น ๆ
รับทราบ ข้อดี ข้อเสีย และความเสี่ยงอย่างตรงไปตรงมา เพื่อให้คุณตัดสินใจบนพื้นฐานของข้อมูลครบถ้วน




ช่วงยืดกระดูก (Distraction Phase)
หลังผ่าตัดจะมี ช่วงพัก (latency) ประมาณ 10 วัน ให้ร่างกายเริ่มสร้างเนื้อเยื่อใหม่ จากนั้นจึงเริ่ม “ยืด”
ปกติเพิ่มความยาว วันละประมาณ 0.5 มม.
แบ่งเป็น 2 ครั้งต่อวัน ครั้งละ 0.25 มม. เพื่อให้เส้นประสาท กล้ามเนื้อ และเนื้อเยื่ออื่น ๆ ปรับตัวทัน
ใช้กลไกของ LRS หมุนปรับตามคำแนะนำ

ระหว่างช่วงยืดจะต้อง
เอกซเรย์ติดตามเป็นระยะ  ทุก 2 สัปดาห์  เพื่อตรวจดูคุณภาพของกระดูกใหม่ (regenerate)
ปรับความเร็วการยืดช้าลงหรือหยุดชั่วคราว ถ้า regenerate บางเกินไป ข้อติด หรือมีอาการชาตามเส้นประสาท
ทำกายภาพทุกวันเพื่อป้องกันข้อเข่าติด ข้อเท้าติด

 

เมื่อยืดถึงความยาวที่ต้องการและได้ความสูงตามเป้าหมายแล้ว จะผ่าตัดอีกครั้งเพื่อถอด LRS monolateral fixator ออก
เหลือเฉพาะ nail อยู่ในโพรงกระดูก

ช่วงรอกระดูกติด (Consolidation Phase)
ร่างกายจะค่อย ๆ สร้างกระดูกให้แข็งขึ้นเรื่อย ๆ
โดยใช้เวลาอีกประมาณ 3 เดือน กระดูกจึงจะแข็งแรง

 

ระยะเวลารวมคร่าว ๆ
ตัวเลขนี้เป็นเพียงภาพรวมโดยประมาณ (ขึ้นกับอายุ คุณภาพกระดูก ระยะที่ยืด และการทำกายภาพ)

นอนโรงพยาบาล : 6 วัน 5 คืน
ช่วงยืดกระดูก : 3 เดือน ตามเซนติเมตรที่ต้องการเพิ่ม
ช่วงรอกระดูกติด : 2-4 เดือน   ต้องเดินใช้ไม้ค้ำยัน
เดินกลับมาใกล้เคียงปกติ : ประมาณ 10-12 เดือนหลังผ่าตัด   ซึ่งต้องอาศัยกายภาพต่อเนื่องจนกล้ามเนื้อและข้อกลับมาแข็งแรง

ปัญหาที่พบบ่อยจาก LON 
มี pin-site infection (การติดเชื้อบริเวณรูเหล็ก) ได้ ต้องดูแลอย่างเคร่งครัด
มีแผลและรอยแผลเป็นจากตำแหน่ง pin หลายตำแหน่ง
อาจรู้สึกเกะกะเจ็บตึงเวลานั่ง นอน หรือพลิกตัวบางท่า


ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนที่ต้องรู้
การผ่าตัดเพิ่มความสูงทุกเทคนิคมีความเสี่ยง LON ก็เช่นกัน ผมจะพยายามอธิบายให้เข้าใจง่ายและวางแผนป้องกันให้ดีที่สุด
ตัวอย่างความเสี่ยงที่อาจพบได้ เช่น

การติดเชื้อบริเวณรูเหล็ก (Pin-site infection)
พบบ่อยในเทคนิคที่มีโครงภายนอก
ป้องกันด้วยเทคนิคผ่าตัดที่สะอาด การให้ยาปฏิชีวนะ และการทำแผลทุกวันกระดูกติดช้า / กระดูกไม่ติด (Delayed / Non-union)
พบได้ถ้ายืดเร็วเกินไป สูบบุหรี่ หรือคุณภาพกระดูกไม่ดี
แก้ไขได้ด้วยการปรับอัตราการยืด ฉีดกระตุ้นการสร้างกระดูก หรือผ่าตัดเสริมกระดูก

กระดูกติดผิดแนว (Axial deviation)
เช่น เข้าขาโก่งหรือเข่าชิดเกินไป
ป้องกันด้วยการวางแผนและผ่าตัดที่ละเอียด ใช้ X-ray และการปรับ LRS ระหว่างติดตามผล

เส้นประสาทถูกยืดมากไป ชา/ปวดแสบร้อน  เส้นประสาทบาดเจ็บ
พบได้ในรายที่ยืดเร็วเกินไปหรือกล้ามเนื้อตึงมาก
ต้องหยุด/ชะลอการยืด และทำกายภาพอย่างใกล้ชิด

ข้อเข่าติด ข้อเท้าติด (Joint contracture)
ป้องกันด้วยการทำกายภาพทุกวันตามโปรแกรมที่วางไว้

อาจต้องผ่าตัดทำ gastronemius recession คือการผ่าตัดยืดเอ็นร้อยหวาย

กระดูกติดเชื้อแบคทีเรียในชั้นลึก

เส้นเลือดดำที่ขาหรือปอดอุดตัน

Fat embolism  ภาวะไขกระดูกอุดตันที่ปอดหลังผ่าตัด

โลหะดามดามหักหรืองอ

ภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการผ่าตัดใหญ่และการดมยา ซึ่งทีมวิสัญญีและศัลยแพทย์จะช่วยกันดูแลอย่างใกล้ชิด

 

สอบถามผ่าน Line: @doctortrai